ورزش زورخانه ای
هشداری که باید جدی گرفت؛ همسایه شمالی در صدد مصادره ورزش زورخانه‌ای
ثبت «فرهنگ پهلوانی و بازی‌های سنتی زورخانه‌ای» به عنوان میراث ناملموسِ کشور جمهوری آذربایجان در یونسکو، خبری نگران کننده برای این رشته ملی کشورمان است که متاسفانه نتوانسته‌ایم با وجود فدراسیون بین‌المللی زورخانه‌ای و فدراسیون جهانی کشتی پهلوانی در عرصه جهانی خودنمایی کنیم. هفدهمین نشست کمیته بین‌الدوَل پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در شهر رباط […]
ثبت «فرهنگ پهلوانی و بازی‌های سنتی زورخانه‌ای» به عنوان میراث ناملموسِ کشور جمهوری آذربایجان در یونسکو، خبری نگران کننده برای این رشته ملی کشورمان است که متاسفانه نتوانسته‌ایم با وجود فدراسیون بین‌المللی زورخانه‌ای و فدراسیون جهانی کشتی پهلوانی در عرصه جهانی خودنمایی کنیم.
هفدهمین نشست کمیته بین‌الدوَل پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در شهر رباط مراکش از هفتم آذرماه آغاز شده و تا امروز (شنبه) ادامه دارد. در این دوره از اجلاس، ۴۶ عنصر برای ثبت در فهرست معرفی میراث فرهنگی ناملموس بشریت نامزد شده‌اند که از ایران نیز ۶ پرونده مشترک یا چندملیتی با عنوان «یلدا/ چله» (در همکاری با افغانستان)، «هنرساختن و نواختن عود» (مشترک با سوریه)، «هنر ساختن و نواختن رباب» (مشترک با تاجیکستان و ازبکستان)، «جشن مهرگان» (مشترک با تاجیکستان)، «سوزن‌دوزی ترکمن/ ترکمن‌دوزی» (مشترک با ترکمنستان) و «پرورش کرم ابریشم و تولید سنتی ابریشم برای بافندگی» (مشترک با افغانستان، آذربایجان، ترکیه، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان) پیشنهاد شده بود که از میان آنها چهار عنصر مهر تایید یونسکو (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد) را گرفتند.
اما خبر نگران کننده و البته ناراحت کننده، تبریک یونسکو در توییتر خود به کشور جمهوری آذربایجان بود. در توییتر رسمی یونسکو آمده است: «فرهنگ پهلوانی، بازی های سنتی زورخانه ای، ورزش و کشتی»، به تازگی در فهرست میراث ناملموس به ثبت رسیده است. تبریک به آذربایجان.»
این در حالی است که آئین ورزش‌های پهلوانی و زورخانه‌ای در سال ۱۳۸۷ به عنوان یکی از آئین‌های کهن ایرانی ثبت ملی شد و دو سال بعد در سال ۱۳۸۹ (۲۰۱۰) در اجلاس سازمان جهانی یونسکو که در کنیا برگزار شد به عنوان نخستین میراث معنوی و بشری و بخشی از تاریخ ایران و سومین پرونده در فهرست جهانی میراث ناملموس به ثبت رسید. جهانیان ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای ایران را ورزشی اخلاقی و آمیخته با هنر و موسیقی است می‌شناسند و تا زمان ثبت‌جهانی آن هیچ رشته ورزشی در جهان نتوانسته بود نام خود را در یونسکو ثبت کند.
حال این اتفاق و ثبت دوباره این ورزش به نام جمهوری آذربایجان به عنوان همسایه کوچک شمالی و بخشی از جغرافیای فرهنگی ایران، نشان دهنده آن است که آنها به دنبال مصادره برخی از فرهنگ‌ها و آداب و رسومی است که سال‌ها با نام ایران عجین شده به نام خود هستند و این کشور با پیگیری و البته ارائه اسناد و مدارکی همچون موضوع ورزش زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی که به طور حتم از هویت ایرانی برخوردار است، در صدد مصادره آن به نام خود هستند.
این کشور حتی در بازی‌های کشورهای اسلامی در سال ۲۰۱۷ در اقدامی نسنجیده ورزش زورخانه‌ای را به نام خود ثبت کرده بود اما با اعتراض کشورمان مواجه شد و از موضع خود عقب‌نشینی کرد؛ هر چند در آن بازی‌ها قرار بود مسابقات کشتی پهلوانی برگزار شود اما به دلیل اختلاف فدراسیون بین‌المللی ورزش زورخانه‌ای و فدراسیون کشتی، برگزار نشد تا این رویه مسیر ورود برخی کشورها از جمله جمهوری آذربایجان را برای مصادره فرهنگ پهلوانی و زورخانه‌ای هموار سازد.
نکته دیگر حمایت اتحادیه جهانی کشتی از کشتی‌های سنتی کشورهای مختلف برای توسعه این رشته و بقای این رشته در بازی‌های المپیک بود. برهمین اساس کشتی‌های سنتی تحت حمایت کمیته کشتی‌های سنتی اتحادیه جهانی قرار گرفتند و حتی فدراسیون جهانی کشتی پهلوانی تشکیل شد که ریاست آن برعهده «علیرضا حیدری» قهرمان کشتی آزاد جهان و المپیک بود. اما این امر نیز موجب بروز اختلافات داخلی با فدراسیون بین‌المللی زورخانه‌ای قرار گرفت. فدراسیونی که ریاست آن برعهده «محسن مهرعلیزاده» است که با مشارکت مقامات عالی رتبه ورزشی ۲۲ کشور جهان در مهر ماه ۱۳۸۳ تاسیس گردید و اکنون با پشت سر گذاشتن ۱۷ سال فعالیت، این تنها فدراسیونِ جهانی ایرانی توانسته است، ورزش زورخانه را در ۶۶ کشور دنیا معرفی کند اما عملکرد و موضوع فعالیت این فدراسیون بین‌المللی به طور حتم نیاز به بازنگری جدی از سوی مسوولان ورزش کشور دارد.
فدراسیون بین‌المللی که داعیه المپیکی کردن ورزش زورخانه‌ای را دارد تاکنون نتوانسته این ورزش ملی کشورمان را به جز در چند کشور همسایه در سایر نقاط جهان، آنطور که باید گسترش دهد در حالی که با همکاری و حمایت فدراسیون جهانی کشتی پهلوانی به طور حتم، این رشته را که می‌تواند به راحتی مورد پذیرش کشورها قرار گیرد؛ اما متاسفانه نه تنها همکاری در داخل کشور در این زمینه وجود ندارد بلکه با رها کردن آن، مسیر برخی کشورها از جمله جمهوری آذربایجان، ترکیه و حتی روسیه برای مصادره کردن کشتی پهلوانی در کنار ورزش زورخانه‌ای قوت گرفته است.
موضوع اختلاف با فدراسیون جهانی کشتی پهلوانی باعث شده که تاکنون مسابقات قاره‌ای و جهانی این رشته به دلیل آنچه که آنها یکدیگر را قبول ندارند و مسابقات خود را به رسمیت نمی‌شناسند آن طور که باید و شاید برگزار نشود و حتی برخی کشورها از جمله روسیه و ترکیه به دنبال آن هستند تا کرسی ریاست فدراسیون جهانی کشتی پهلوانی را بگیرند که به طور حتم یک فاجعه برای ورزش ملی کشورمان قلمداد خواهد شد.
حال با این اقدام جمهوری آذربایجان و ثبت ورزش زورخانه‌ای در یونسکو، مسوولان ورزش کشورمان از جمله وزارت ورزش و جوانان و سایر نهادهای فرهنگی از جمله میراث فرهنگی، باید عرصه را برای رقبا خالی نکنند و با اقدامات به موقع و البته سر و سامان به شرایط این رشته‌های ملی و حل اختلافات داخلی، باید با یک رویه واحد در عرصه بین‌المللی وارد شویم و ضمن آنکه فدارسیون کشتی کشورمان در کنار اتحادیه جهانی کشتی با توجه به نگاه مثبت اتحادیه جهانی به کشتی کشورمان می‌توانند هویت ایرانی این رشته ملی را پررنگ‌تر کنند. ایرنا
<div id=”div_eRasanehTrustseal_87340″></div>
<script src=”https://trustseal.e-rasaneh.ir/trustseal.js”></script>
<script>eRasaneh_Trustseal(87340, true);</script>
