چکش‌کاری طرح مالیات بر عایدی سرمایه در مجلس

اخیراً سید شمس‌الدین حسینی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در گفتگویی پیرامون آخرین وضعیت طرح مالیات بر عایدی سرمایه اظهار کرده بود که پرونده بررسی اصلاحات طرح مالیات بر سوداگری و سفته بازی همچنان در کمیسیون اقتصادی مجلس باز است. رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس همچنین در این باره افزود: با توجه به اینکه ایرادات شورای نگهبان به طرح مالیات بر سوداگری و سفته بازی متعدد بوده، از این رو ما مشغول برطرف کردن این ایرادات در جلسات کمیسیون اقتصادی مجلس هستیم. به گزارش نقش جهان، طرح مالیات بر عایدی سرمایه (CGT) یکی از طرح‌هایی است که در ایران به منظور تنظیم بازارهای مالی و کاهش دلالی و سوداگری در بازارهایی مانند مسکن، خودرو، طلا و ارز مطرح شده است. هدف از این طرح آن است که با اعمال مالیات بر سود حاصل از فروش دارایی‌هایی که ارزش آن‌ها افزایش پیدا کرده، جلوی دلالی و ایجاد حباب‌های اقتصادی گرفته شود. طرح مالیات بر عایدی سرمایه به طور کلی شامل مالیات بر سود و عایدی است که از خرید و فروش دارایی‌هایی همچون مسکن، خودرو، طلا، ارز و سایر کالاهای سرمایه‌ای حاصل می‌شود. این مالیات به طور خاص بر تفاوت قیمت خرید و فروش دارایی‌ها در مدت زمان مشخصی که مالک آن‌ها بوده است، اعمال می‌شود.

هدف از اجرای طرح مالیات بر عایدی سرمایه چیست؟
اجرای این طرح، اهداف گوناگونی با خود به همراه دارد؛ کاهش سوداگری و دلالی اولین و در عین حال مهم‌ترین هدف این طرح است. با اعمال این مالیات در بازار‌های مسکن، خودرو و ارز، هدف کنترل بازار و همچنین جلوگیری از دست‌کاری قیمت‌ها و ایجاد حباب‌های اقتصادی محقق خواهد شد. توسعه سرمایه‌گذاری‌های مولد دومین هدف این طرح به حساب می‌آید. با افزایش مالیات بر عایدی‌های سرمایه‌ای، انگیزه‌ها برای سرمایه‌گذاری‌های غیرمولد کاهش یافته و افراد به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های اقتصادی و تولیدی بیشتر ترغیب می‌شوند. کاهش نابرابری‌های اقتصادی سومین هدف طرح مالیات بر عایدی سرمایه محسوب می‌شود. این طرح به طور خاص در پی کاهش شکاف‌های اجتماعی و اقتصادی از طریق ایجاد درآمدهای جدید برای دولت است.

نقاط ضعف مالیات بر عایدی سرمایه چیست؟
طرح مالیات بر عایدی سرمایه در فرایند بررسی و تصویب خود با ایرادات و نقدهای مختلفی مواجه شد. به زعم صاحب‌نظران اقتصادی، این طرح می‌تواند انگیزه سرمایه‌گذاری را کاهش دهد. طرح مالیات بر عایدی سرمایه قادر خواهد بود می‌تواند باعث شود که سرمایه‌گذاران تمایل کمتری به سرمایه‌گذاری در دارایی‌هایی مثل مسکن داشته باشند و سرمایه خود را در بازارهای دیگر و کشورهای دیگر سرمایه‌گذاری کنند. همان‌طور که در سال‌های اخیر، آمار خرید خانه توسط ایرانیان در کشور ترکیه جهش قابل توجهی را شاهد بوده است. از سوی دیگر، مالیات بر عایدی سرمایه می‌تواند باعث تغییر رفتار سرمایه‌گذاران شود و سرمایه آنها را به سمت دارایی‌هایی مثل سهام سوق دهد. با وجود اینکه این اتفاق می‌تواند از جهاتی مثبت قلمداد شود، اما این نگرانی نیز وجود دارد که این تزریق این منابع به بازارهای مالی باعث بی‌ثباتی آنها شود. در نهایت، کارشناسان توصیه می‌کنند که مجلس و دولت باید با کمک گرفتن از اهل فن، مزایا و معایب این طرح را به‌خوبی ارزیابی کرده و سپس برای تصویب آن تصمیم بگیرند. در صورتی که این قانون تصویب شود، باید اجرای آن به نحوی باشد که نکات منفی آن در کم‌رنگ‌ترین حالت ممکن بوده و پیامدهای مثبت آن، محسوس باشند. یکی از انتقادهای اصلی معطوف به طرح مالیات بر عایدی سرمایه این است که تعیین دقیق میزان عایدی سرمایه به ویژه در بازارهای ناپایدار مانند مسکن و ارز ممکن است دشوار است. نوسانات شدید قیمت‌ها ممکن است منجر به نوسانات شدید در میزان مالیات شود. علاوه بر این موضوع، برخی از منتقدان بر این باورند که ایجاد این مالیات ممکن است باعث تشدید فرار مالیاتی شود. در این صورت افراد به روش‌های مختلف تلاش خواهند کرد تا سودهای خود را پنهان کرده و از پرداخت مالیات اجتناب کنند. از آنجا که بازار مسکن یکی از اصلی‌ترین اهداف این طرح است، برخی نگرانی دارند که این مالیات ممکن است باعث کاهش تقاضا و افت بیشتر در بازار مسکن شود که خود می‌تواند مشکلات جدیدی برای اقتصاد ایجاد کند.

رشد اقتصاد با اجرای طرح مالیات بر عایدی سرمایه
محمد خبری زاد؛ کارشناس اقتصادی در گفتگو با نقش جهان در رابطه با طرح مالیات بر عایدی سرمایه گفت: در کشور ما به علت وجود شرایط اقتصادی خاص مردم کشور تمایل دارند ارزش دارایی یا پول خود را از تورم حفظ کنند. برای حفظ ارزش، بازار‌های مختلفی مانند ارز، طلا، مسکن و… وجود دارد. این کارشناس اقتصادی افزود: پول بعد از ورود به تعدادی از این بازار‌های مالی نقش سفته بازی به خود می‌گیرد، به همین علت ورود پول به این بازار‌ها آثار مخرب اجتماعی و اقتصادی برای کشور به همراه دارد. به عبارتی زمانی که پول وارد این بازارها می‌شود جدا از حفظ ارزش نقش تخریبی در اقتصاد ایفا می‌کند و پول وارد شده برای اقتصاد نقش سازنده ندارد. وی تصریح کرد: تمامی بازار‌های مالی به جز بازار سرمایه شامل طرح مالیات بر عایدی سرمایه می‌شوند، البته ورود پول تا حدی که برای مصارف عادی باشد مانند خرید طلا به منظور زیورآلات یا خرید مسکن برای زندگی معاف از مالیات است. اگر این طرح اجرا شود سفته بازی در بازار‌های مالی مشمول مالیات می‌شود حال با فرض اینکه در عمل این طرح اجرایی شود افراد به دنبال بازار جایگزین هستند که در این شرایط بازار سرمایه بهترین انتخاب برای سرمایه گذاری است. خبری زاد ادامه داد: البته گفتنی است که در زمان اجرای طرح مالیات بر عایدی سرمایه باید شرایط بورس نیز مناسب باشد و بتواند پذیرای پول افراد باشد. این طرح دست دلالانی که قصد دارند به صورت کوتاه مدت خودرو یا مسکن بخرند و بعد از سود به افراد دیگر بفروشند را می‌بندد. این کارشناس بازار سرمایه همچنین درباره ارتباط اجرای طرح مالیات بر عایدی سرمایه با شعار سال گفت: بعد از اجرای این طرح باید زیربنایی برای پول و دارایی‌ها ایجاد شود تا آن‌ها به بخش‌های مولد بروند. متأسفانه به علت قوانین سخت‌گیرانه و عدم پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد افراد به سمت معاملات سوداگرانه می‌روند. وی افزود: اگر پایه‌های مقرراتی و عملیاتی در کشور آماده باشد طرح مالیات بر عایدی سرمایه به تحقق شعار سال که مهار تورم و رشد تولید است، کمک خواهد کرد، بنابراین طرح مالیات بر عایدی سرمایه می‌تواند گامی برای شکوفایی اقتصادی باشد و پول‌ها دیگر باعث ایجاد خلق نقدینگی و تورم نمی‌شوند. خبری زاد در پایان سخنان خود تأکید کرد: ما امیدواریم که دولت بتواند در زمان اجرای طرح مالیات بر عایدی سرمایه جلوی دور زدن و فرار از این مالیات را بگیرد و مسیر را برای حرکت پول به سمت بازار سرمایه یا بخش مولد اقتصاد فراهم کند. جعفر قادری نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی هم در گفتگو با نقش جهان پیرامون آخرین وضعیت طرح مالیات بر عایدی سرمایه اظهار کرد: قرار است که طی روز‌های آتی ایرادات وارده از سوی شورای نگهبان به این طرح در کمیسیون اقتصادی مجلس مطرح و بررسی شود. گفتنی است که این طرح در زمان مجلس یازدهم هم مورد بررسی قرار گرفت، اما در نهایت به دلیل برخی ایرادات شورای نگهبان وضعیت آن در حالتی مسکوت قرار گرفت. حال باید دید که سرنوشت این طرح بعد از چندین بار آمد و رفت میان مجلس و شورای نگهبان به چه نتیجه‌ای خواهد رسید.