پزشکیان به جهان چه پیامی داد؟

حشمت الله فلاحت پیشه کارشناس مسائل بین‌الملل

مقاله آقای پزشکیان را باید دنیا به شکل «نو واقع گرایانه» تفسیر کند. ما در عصری به سر می‌بریم که فقط با شاخص‌هایی نو واقع گرایانه قابل تفسیر است. از یک سو جهان به شدت درگیر آنارشی و هرج و مرج بین المللی است و هر لحظه ممکن است بحران‌های موجود هم گسترش پیدا کند و امیدی به حل زودهنگام بحران‌ها و درگیری‌های امروز جهان نیست. دوم این که در این عصر، جمهوری اسلامی ایران و دولت آقای پزشکیان، اصل را بر منافع ملی گذاشته اند و بر اساس منافع ملی عمل می‌کند و لذا این عمل همزمان با حضور پرقدرت در عرصه جهانی خواهد بود و مصالح و مصلحت لازم نیز در نظر گرفته می‌شود. به هر حال دنیا باید درک واقع گرایانه‌ای از توانایی‌های ایران داشته باشد» سه شاخص نو واقع گرایی عبارت است از آنارشیسم بین المللی، غلبه منافع ملی و توزیع توانایی‌های کشورها. مقاله آقای پزشکیان دقیقا در همین قالب نوشته شده و به همین شکل هم باید تفسیر شود. آقای پزشکیان در تلاش است که برخلاف دولت‌های آقایان روحانی و خاتمی سیاست خارجی ایران را تنظیم کند. درواقع آقای پزشکیان در تلاش است سیاست خارجی ایران دچار غافلگیری نشود. ما دیدیم که ۲ دولت مشابه با دولت آقای پزشکیان، یعنی دولت‌های آقایان خاتمی و روحانی، به رغم این که با حسن نیت سعی کردند یک رویکرد توام با صلح و تنش زدایی را در پیش بگیرند، اما آنارشیسم بی رحم بین المللی بحران‌هایی را در منطقه ایجاد کرد که عملا مانع از پیشبرد سیاست‌های توسعه‌ای ایران هم شد. در زمان آقای خاتمی به رغم این که ایشان با گفتگوی تمدن‌ها آمده بود، اما دیدیم که امریکا اولین تحریم‌ها را در سال ۱۹۹۵ با تحریم شرکت کونوکو نشان داد و این شرکت آمریکایی را از همکاری نفتی با ایران منع کرد. بلافاصله همزمان با این تحولات دیدیم که به تدریج سلفی گری در شرق ایران شکل گرفت و القاعده و سپس طالبان قدرت گرفتند و پس از حادثه ۱۱ سپتامبر نیز ایران و آمریکا تا مرحله جنگ پیش رفتند و امریکا، ایرانی را محور شرارت نامید، که با گفتگوی تمدن‌ها به سمت رفع تنش آمده بود؛ بنابراین دیدیم که حتی در زمان دولت آقای خاتمی هم راهبرد توسعه‌ای ایشان، بالاجبار، تحت الشعاع ادبیات نظامی و امنیتی کشور قرار گرفت. در زمان روحانی این بحران از غرب برخاست. داعش و ترامپ همزمان یک آنارشی را به منطقه تحمیل کردند که به طور مشخص بخش عمده‌ای از منابع و انرژی ایران را هدر داد و ادبیات بین المللی و توسعه‌ای دولت روحانی هم تحت الشعاع بحران‌های منطقه‌ای و بین المللی قرار گرفت و بخش عمده‌ای از منابع کشور ایران سوخت شد.»
پزشکیان، با این پیامی که در عرصه بین المللی داده، عملا سعی دارد قبل از این که توطئه‌ای دیگر علیه ایران شکل بگیرد، به دنیا اعلام کند که ایران حاضر به گفتگو و مصالحه است. همانطور که ایشان به طور دقیق اعلام می‌کند که ایران حاضر است با کشور‌های غربی هم همکاری کند تا به بحران غزه پایان داده شود. در عین حال ایشان به عنوان شاخص سوم نوواقع گرایی بر توانایی‌های ایران تاکید می‌کند. زمانی که آقای پزشکیان از گسترش روابط با چین و روسیه صحبت می‌کند، این نوع مناسبات با مناسباتی که در دولت گذشته شکل گرفته بود متفاوت است. مناسبات مدنظر آقای پزشکیان از نوع برابری و احترام متقابل است، چرا که متاسفانه دیدیم که در دولت گذشته، چین و روسیه فقط ایران تحریم شده را در مناسبات خود تعریف کرده بودند و سایر قابلیت‌های ایران را نادیده گرفته بودند. اما آقای پزشکیان تاکید دارد که ایران قابلیت‌ها و توانایی‌های زیادی دارد که در راستای منافع ملی و با هدف مقابله با آنارشی بین المللی حاضر است به کار بگیرد.