تسهیلات جدید یا عیدانه‌ای برای اغنیا

وحید شقاقی شهری، عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی

یکی از شاگردان من برای وام ۲۰ میلیون تومانی اقدام کرده است و طبق گفته او، بازپرداخت وام در دو قسط است.اقساط وام باید در اردیبهشت و خرداد ماه سال آینده تسویه شود و نرخ بهره وام صفر بوده و مشابه قرض است. خرید هم از فروشگاه‌های خاص باید انجام شود. این وام فقط به خانوارها یا افرادی تعلق می‌گیرد که در اعتبارسنجی جزء رتبه‌های عالی یا خوب باشند. یعنی در گذشته اگر وامی دریافت کرده‌اند، خوش حساب بوده باشند. اعطای این وام می‌تواند طرف عرضه در اقتصاد ایران را که اوضاع خوبی ندارد، تا حدودی تحریک کند. بخش عرضه اقتصاد ما به دلیل کاهش قدرت خرید مردم، حال و روز خوشی ندارد. همین طور که مغازه‌ها را نگاه می‌کنم چهره عیدی که ۱۰ سال پیش به ذهنم می‌‎آید، با اکنون متفاوت است و مردم قدرت خریدشان به شدت کاهش یافته است. این گونه سیاست‌ها می‌تواند تحریک طرف تقاضا را به همراه داشته و حداقل به طرف عرضه اقتصاد کمک کند. وقتی به مردمی که قدرت خرید آنها کاهش یافته وام می‌دهند؛ یعنی عملا یک قرضی از سوی دولت به مردم داده شده است. بانک‌های مشارکت کننده در طرح وزارت صمت یا دولتی و یا شبهه دولتی هستند؛ به این ترتیب عملا دولت می‌خواهد یک کمکی به مردم کند تا قدرت خرید آنها را تقویت کند.
یکی از معایب این است که بنا به گفته دریافت کنندگان وام، بازپرداخت آن باید در اریبهشت و خرداد ماه انجام شود. این وام مدت دار نیست و در مرحله پرداخت، به خانوارها فشار وارد می‌کند. خانوارها در ایام نوروز به دلیل نیازها ناگزیر به خرید هستند؛ اما در صورت دریافت وام باید دو در دو قسط ۱۰ میلیون تومانی آن را بازپرداخت کنند. اگر مدت بازپرداخت را حداقل طولانی می‌کردند و روی چهار یا ۶ ماه می‌گذاشتند، فشار کمتری به خانوارها وارد می‌شد.
موضوع دوم این است که دولت سیاستش خوب است ولی ما تا زمانی که نتوانیم تورم را مهار کنیم، مشکل حل نمی‌شود. زیرا با وجود تورم مدام قدرت خرید مردم کاهش می‌یابد.این پرداخت‌ها یکسری مسکن‌های زودگذر هستند و اثرات پایدار و ماندگار ندارند. مسکن تزریق می‌شود ولی درد یعنی کاهش قدرت خریدم مردم، به خاطر شکاف دستمزد و تورم، همچنان سر جای خود باقی می‌ماند. من دو سال پیش همچنان وقتی با مسئولان اقتصادی صحبت می‌کردم، توصیه‌ام این بود که تورم کنترل شود. زیرا تا زمانی که تورم کنترل نشود، اقتصاد مدیریت نخواهد شد. باز هم خواهش من از دولت این است که عمده وقت و انرژی خود را روی مهار تورم بگذارند زیرا اقداماتی از این دست، مسکنی است که سریع عبور می‌کند ودوباره سال بعد شرایط تورمی و شکاف قدرت خرید را خواهیم داشت. این وام عمدتا می‌تواند دهک ۶ تا هشت را پوشش دهد. در حالی که بخش اصلی مشکل ما در دهک‌های پنج به پایین است که شرایط سخت‌تری دارند. برای اینکه بدانیم چنین وامی چقدر طرف تقاضا را تحریک کرده و باعث چرخیدن چرخ اقتصاد می‌شود، باید دقیقا بدانیم چه میزان تسهیلات قرار است در این طرح هزینه شود. با این روش اعتبار سنجی و معیارهای در نظر گرفته شده، بخش گسترده‌ای از جامعه قاعدتا امکان استفاده از این تسهیلات را ندارند و طبیعتا تاثیر پرداخت وام، اندک خواهد شد.