گسترش شبکه مافیایی قاچاق سوخت

وزارت نفت ۹میلیون لیتر نفت از قاچاقچیان می خرد.»این خبری است که علیرضا سلیمی عضو هیات رییسه مجلس آنرا رسانه ای کرد. سلیمی این حرف را به نقل از وزیر نفت بیان کردو افزود که این حرف وزیر، در نشست مجلس، ثبت و ضبط هم شده است! خبری که به سرعت در فضای رسانه ای و شبکه های اجتماعی دست به دست شد و ابهامات بسیاری را ایجاد کرد. در واکنش به این اذظهارنظر وزارت نفت روز یکشنبه اطلاعیه ای را صادر کرد و تلاش کرد موضوع را کمی تلطیف کند. اما سلیمی عضو هیات رییسه مجلس بلافاصله پس از انشتار این تکذیبیه اعلام کرد که وویس این اظهارات وزیر نفت را در اختیار دارد. مخاطبان و کاربران اما با طرح این پرسش که وزارت نفت چگونه ، بنزینی را که از کشور قاچاق می شود را دوباره خریداری کرده و به کشور باز می گرداند؟ تلاش می کردند از این معامله عجیب سر در بیاورند. اما این برای نخستین بار نیست که یک چنین موضوعی در فضای رسانه ای کشورمان بازتاب پیدا می کند.
چند هفته قبل بود که علی شمس اردکانی در گفتگو با نقش جهان در خصوص ابعاد و زوایای پنهان یک چنین قاچاقی صحبت کرده و اعلام کرده بود که قاچاقچیان سوخت را از ایران ۳هزار تومان خریداری کرده و بعد آنرا با قیمت ۹۰ سنت(با دلار ۸۰ هزار تومانی حدود ۷۲ هزار تومان) در کشورهای همسایه به فروش می رسانند. شمس اردکانی در عین حال اعلام کرده بود، بدون تردید ریشه های این نوع قاچاق سوخت مرتبط با سوخت بران خرد مناطق جنوبی و جنوب شرقی کشور نیست و این نوع سوداگری ها را باید در شبکه های سازمان یافته و افراد دارای نفوذ جستجو کرد. بر اساس اعلام این تحلیلگر قاچاقچیان روازنه ۱۵میلیون دلار، سود خالص، ماهانه ۴۵۰میلیون دلار و سالانه بیش از ۵میلیارد دلار سود خالص از قاچاق سوخت کسب می کنند. سودی که با قاچاق کالاهای مصرفی در خارج از مرزها و رود آن به کشور تا چند ده برابر افزایش پیدا می کند!

سوخت مرزنشینان را می خریم!
اما با گسترش پیدا کردن موضوع خرید بنزین از قاچاقچیان و باخورد موضوع در برخی رسانه های بین المللی، وزارت نفت درباره اصل موضوع واکنش نشان داد و تلاش کرد به زعم خود در این زمینه روشنگری کند. مطابق پیش بینی ها وزارت نفت با صدور اطلاعیه ای تلاش کرد موضوع را رفع و رجوع کند. وزارت نفت در اطلاعیه خود موضوع خرید بنزین را به بحث خرید از تعاونی های مرزنشینان مرتبط دانست و اعلام کرد:«درباره مطلبی به نقل از وزیر نفت با این عنوان که روزانه ۹ میلیون لیتر سوخت از قاچاقچیان خریداری می‌شود، ضمن تکذیب این روایت به اطلاع می‌رساند سوخت مورد نیاز کشور از بازار‌های جهانی و از شرکت‌ها و تأمین‌کنندگان معتبر بین‌المللی با مشخصات و استاندارد‌های لازم خریداری و وارد می‌شود که بدیهی است با توجه به شرایط تحریم و امکان سوءاستفاده دشمنان، امکان بیان جزئیات این عملیات وجود ندارد.»
در ادامه این تکذیبیه آمده است:« در سنوات گذشته و در قالب طرح‌هایی همچون رزاق (معیشت مرزنشینان) ایده‌هایی برای ساماندهی موضوع قاچاق با در نظر داشتن پاره‌ای ملاحظات اقتصادی در مناطق مرزی کشور پیاده‌سازی شده که اشاره وزیر نفت به طرح‌های اجرا شده در گذشته بوده است. بدون شک دولت چهاردهم در کنار پیاده‌سازی طرح‌های پیشگیری و مقابله با قاچاق سوخت، منابع حاصله را با اولویت صرف بهبود رفاه و توسعه مناطق مرزی کشور می‌کند. هم‌اکنون موضوع خرید این سهمیه از تعاونی‌های مرزنشینان با توجه به نیاز کشور به سوخت، در حد طرح اولیه و در حال مذاکره بوده و هنوز تصمیم نهایی در این باره گرفته نشده است. قاچاق سوخت مقوله‌ای است که از سال‌های گذشته وجود داشته و ریشه در اختلاف قیمت بسیار زیاد فرآورده‌های نفتی با کشور‌های همسایه دارد و از ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و امنیتی برخوردار است.»
نقش جهان برای آگاهی از ابعاد گوناگون این معادله ، یکبار دیگر گفتگویی با علی شمس اردکانی دیپلمات سابق، استاد دانشگاه و رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی صنایع و معادن ایران ترتیب داده تا درباره مساله قاچاق سوخت و انرژی، کانون های اصلی آن و راه های مقابله با آن بحث و تبادل نظر کند.

کارشناسان چه می گویند؟
علی شمس اردکانی معاون اسبق امور بین الملل وزارت نفت در گفتگو با نقش جهان درباره صحبتهای اخیر عضو هیات رییس مجلس در خصوص خرید ۹میلیون لیتر بنزین از قاچاقچیان سوخت و پاسخ وزرات نفت به این اظهارنظر می گوید:« منابع مالی حاصل از قاچاق سوخت زمانی که از ایران خارج می شود به دست تریدرها می رسد. جالب اینجاست که قاچاقچیان سوختی را که از ایران قاچاق می کنند را دوباره به وزارت نفت ایران و شرکت پخش و پالایش می فروشند تا هزینه های حمل و نقل آنها هم کاهش یابد به احتمال زیاد مدیران شرکت پخش و پالایش ایران می دانند با چه افراد و گروه هایی معامله می کنند.» شمس اردکانی ادامه می دهد:« ما در قشم که بودیم، حتی یک لوله نفت پنهانی و غیر قانونی پیدا کردیم. سوجویان در نقطه ای مخزن بزرگی درست کرده بودند و سوخت های قاچاق را از طریق آن منتقل می کردند. از مخزن یاد شده، سوخت ها را به هاپر لوله ها منتقل کرده، بعد در وسط دریا، لنج های مخزن دار را به کار گرفته و آنرا به نقاط دیگر منتقل کرده و می فروختند. وقتی ۴تا کارمند جزء منطقه آزاد توانستند این لوله کشی قاچاق را کشف کرده و جلوی آنرا بگیرند، حتما سازمان پخش و پالایش و ساختارهای متمرکزی که در هرمزگان و پالایشگاه بندرعباس سوخت تولید کرده و کمبود سوخت مملکت را تامین می کنند، می توانند بسیار گسترده تر در برابر قاچاق بایستند.»
او اظهار می کند:«روایت هایی وجود دارد که بر اساس آن گفته می شود اگر سوخت های پتروشیمی هم لحاظ شوند، روزی ۲۰میلیون لیتر سوخت از ایران قاچاق می شود. این ۲۰میلیون لیتر به نرخ دیماه ۱۴۰۳، حدود ۱۵میلیون دلار در روز برای قاچاقچیان سود بادآورده دارد. دردآور اینکه خسارات و زیان ها به همین موضوع قاچاق سوخت ختم نمی شود، قاچاقچیان سود بادآورده را به شکل کالاهای مصرفی به داخل کشور قاچاق می کنند و تولید کنندگان اقلام مصرفی در شرق، غرب، جنوب و شمال ایران به خصوص منطقه آذربایجان ایران را از کاسبی می اندازند.» شمس اردکانی در پاسخ به پرسش نقش جهان که آیا ممکن است این شبکه به هم پیوسته قاچاق سوخت و کالا، بدون نفوذ و ارتباطات خاص شکل گرفته باشد؟ می گوید:« برای اینکه مشخص شود چه افراد و گروه های در این روند دخالت دارند باید راه بیفتید و به مناطق مرزی کشور بروید، سپس یک وانت مخزن دار اجاره کنید و ببینید آیا می توانید یک باک بیشتر بنزین یا هر سوخت دیگری پُر کنید و به آنسوی مرز منتقل کنید؟ به هیچ عنوان امکان این انتقال سوخت حتی در حد یک باک بنزین هم وجود ندارد! وقتی یک چنین نظارت دقیقی وجود داشته باشد، روشن است که فقط از ما بهتران هستند که می توانند اقدام به قاچاق سوخت و انرژی کنند.»
او ضمن تاکید بر اینکه با نظارت بیشتر و سلامت افزونتر می توان با کارتل های قاچاق سوخت مقابله کرد، می گوید:« زمانی که من درمناطق مرزی مسئولیت داشتم با یک فرمانده دلسوز نیروی انتظامی لوله های قاچاق را در روستای کویئی شناسایی کرده و آنرا از کار انداختیم. با نظارت دقیقی می توان کانون های قاچاق در کشور را شناسایی کرد و به مراجع قانونی معرفی کرد. » شمس اردکانی با اشاره به اینکه جدا از بنزین و گازوئیل، گاز کشور هم قاچاق می شود یادآور می شود:« مسئولان باید دنبال حل مشکل فلرها بروند. در حال حاضر روزانه ۴۴میلیون متر مکعب گاز فلر می شود که از نظر ارزش سوختی معادل ۴۴میلیون لیتر بنزین است. بعد می گوئیم ناترازی گاز وبرق و گازوئیل و…داریم. ۴۰ سال است که دلسوزان کشور و کارشناسان درباره این مشکلات صحبت می کنند اما توجهی به آن نمی شود.»
این تحلیلگر درباره خرید سوخت قاچاق توسط وزارت نفت می گوید:« معتقدم اصل بازی خسارت بار فعلی را باید به هم زد. توزیع سوخت را باید از سیستم دولتی دراورد و به بخش خصوصی سپرد. دولت باید عالی ترین سطح نظارت را داشته باشد. دولت مالک نفت خام زیر زمین است، آنرا به دست شرکت های بخش خصوصی و بین الللی بدهد و منافع سرشار آنرا برداشت کند. »

زهرا سلیمانی