پادزهر جنگ اقتصادی تمام عیار

در حال حاضر تغییرات در قیمت‌های جهانی کالاها و نوسانات بازارهای بین‌المللی، تأثیر مستقیمی بر نرخ ارز در ایران دارد. تداوم تحریم‌ها، تأثیر روانی منفی بر بازار ارز دارد. این وضعیت موجب افزایش بی‌اعتمادی و نگرانی در بین فعالان اقتصادی و مردم می‌شود که به نوبه خود تقاضا برای ارزهای خارجی را افزایش می‌دهد.
گروه اقتصاد کلان: همزمان با روز‌های نخست حضور ترامپ در کاخ سفید، بازار ارز ایران شاهد افزایش چشمگیر قیمت‌ها بوده است. بر اساس گزارش‌ها، اکنون قیمت هر دلار آمریکا در بازار آزاد به بیش از ۹۲ هزار تومان رسیده است.

به گزارش نقش جهان، انتظارات منفی از مذاکرات هسته‌ای یکی از دلیل وقوع این امر است. عدم پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای و تداوم تحریم‌ها، انتظارات منفی را در بازار ایجاد کرده که منجر به افزایش تقاضا برای ارزهای خارجی شده است. احتمال کاهش درآمدهای نفتی یکی دیگر از علل این موضوع محسوب می‌شود. مطمئناً کاهش صادرات نفت و محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها، منابع ارزی کشور را کاهش داده و فشار بر بازار ارز را افزایش خواهد داد. علاوه بر موارد مذکور نوسانات بازارهای جهانی یکی دیگر از علل نوسان نرخ ارز در بازار آزاد به حساب می‌آید. در حال حاضر تغییرات در قیمت‌های جهانی کالاها و نوسانات بازارهای بین‌المللی، تأثیر مستقیمی بر نرخ ارز در ایران دارد. تداوم تحریم‌ها، تأثیر روانی منفی بر بازار ارز دارد. این وضعیت موجب افزایش بی‌اعتمادی و نگرانی در بین فعالان اقتصادی و مردم می‌شود که به نوبه خود تقاضا برای ارزهای خارجی را افزایش می‌دهد.

راهکارهای کنترل آثار روانی موثر بر بازار ارز چیست؟
بازار ارز ایران همواره تحت تأثیر عوامل روانی و خبری قرار دارد، به‌ویژه زمانی که در عرصه بین‌المللی اتفاق حساسی می‌افتد. در حال حاضر یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر بازار ارز، موضوع مذاکرات هسته‌ای و روابط با آمریکا است. عدم مذاکره و بن‌بست در این موضوع به‌ویژه در شرایط اقتصادی پیچیده و تحریم‌ها، می‌تواند به شدت بر انتظارات مردم و فعالان اقتصادی تاثیرگذار باشد و موجب نوسانات شدید قیمت ارز شود. در چنین شرایطی، بانک مرکزی می‌تواند با استفاده از ابزارهای مختلف سیاست‌گذاری، تأثیرات روانی ناشی از عدم مذاکره را کنترل کند. یکی از مهم‌ترین ابزارهای بانک مرکزی برای کنترل تأثیر روانی، مدیریت اطلاعات و شفاف‌سازی وضعیت اقتصادی و ارزی کشور است. وقتی که اخبار و اطلاعات منفی از وضعیت مذاکرات و عدم پیشرفت آنها منتشر می‌شود، این امر می‌تواند منجر به بی‌اعتمادی و ایجاد نگرانی در بازار ارز شود. برای مقابله با این وضعیت، بانک مرکزی می‌تواند سیاست‌های ارتباطی شفافی داشته باشد تا به مردم و فعالان اقتصادی اطلاعات دقیق و مستند در مورد وضعیت واقعی ارز و همچنین سیاست‌های ارزی ارائه دهد. بانک مرکزی باید به‌طور منظم گزارش‌هایی دقیق از وضعیت ذخایر ارزی کشور، سیاست‌های ارزی و اقدامات اتخاذ شده برای ثبات بازار ارز منتشر کند. مضاف بر این موضوع یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در بازار ارز، انتشار شایعات منفی است که می‌تواند موجب تغییرات ناگهانی در نرخ‌ها شود. بانک مرکزی باید با پاسخگویی به شایعات و افشای حقایق، از نگرانی‌های بی‌مورد جلوگیری کند. جلب اعتماد عمومی یکی دیگر از عوامل کلیدی در تثبیت نرخ ارز است. وقتی مردم نسبت به آینده اقتصادی کشور و سیاست‌های ارزی اعتماد داشته باشند، احتمال کمتری دارد که به دنبال تبدیل دارایی‌های خود به ارز خارجی بروند. بنابراین، بانک مرکزی باید اقداماتی را برای تقویت اعتماد عمومی به سیاست‌های اقتصادی و ارزی کشور انجام دهد. این نهاد پولی و مالی باید روند اجرای سیاست‌های ارزی خود را برای عموم مردم روشن کند. برای مثال، توضیح درباره میزان ذخایر ارزی، روند تأمین ارز برای واردات کالاهای اساسی، و تضمین عرضه ارز به بازار می‌تواند اعتماد مردم را جلب کند. یکی دیگر از راه‌های تقویت اعتماد عمومی، ارائه حمایت‌های اقتصادی و ارزی برای بخش‌های تولیدی است. این اقدام نشان‌دهنده پایداری اقتصاد و کاهش فشارهای اقتصادی است که می‌تواند تأثیر روانی مثبتی بر بازار ارز بگذارد. علاوه بر این بانک مرکزی می‌تواند از ابزارهای مختلف مالی و ارزی برای کنترل بازار و جلوگیری از نوسانات شدید استفاده کند. این ابزارها می‌توانند به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر بازار ارز تأثیرگذار باشند. این نهاد پولی و مالی می‌تواند با تزریق ارز به بازار از طریق مزایده‌های ارزی یا فروش ارز در بازار آزاد، نوسانات قیمت ارز را کاهش دهد. این اقدام باعث افزایش عرضه ارز و در نتیجه کاهش فشار تقاضا و قیمت می‌شود. در شرایط بحرانی، بانک مرکزی می‌تواند از ذخایر ارزی خود برای واردات کالاهای اساسی و تأمین ارز برای بخش‌های مهم استفاده کند. این کار نه تنها باعث تثبیت قیمت ارز می‌شود، بلکه به‌عنوان نشانه‌ای از قدرت اقتصادی کشور و کنترل بانک مرکزی بر بازار ارز، به ایجاد ثبات در بازار کمک می‌کند. مضاف بر موارد مذکور بانک مرکزی می‌تواند به تولیدکنندگان و واردکنندگان ارز با شرایط ویژه تخصیص دهد. این اقدام می‌تواند موجب کاهش تقاضای بازار آزاد ارز شده و از نوسانات شدید جلوگیری کند. مدیریت انتظارات، یکی دیگر از ابزار‌های موثر در کاهش آثار روانی مسائل سیاسی بر روی تحولات بازار ارز است. مدیریت انتظارات به‌ویژه در شرایط اقتصادی پیچیده مانند عدم مذاکره با آمریکا و تحریم‌ها، یکی از وظایف حیاتی بانک مرکزی است. هنگامی که بازار از طریق خبرها و شایعات انتظار دارد که قیمت ارز افزایش یابد، مردم به‌طور طبیعی به خرید ارز روی می‌آورند که باعث نوسانات بیشتر می‌شود. بانک مرکزی باید از طریق داده‌ها و تحلیل‌های علمی، پیش‌بینی‌های خود را در مورد آینده اقتصادی و بازار ارز به‌طور شفاف اعلام کند. این اقدام می‌تواند از ایجاد توقعات غیرواقعی در بازار جلوگیری کند. اگر این نهاد پولی و مالی بتواند از طریق اقدامات اقتصادی مناسب، ریسک‌های آتی مانند افزایش نرخ تورم یا تحریم‌های جدید را کاهش دهد، احتمال وقوع نوسانات قیمت ارز کاهش می‌یابد. استفاده از سیاست‌های پولی و مالی مناسب یکی دیگر از ابزار‌های کاهش آثار روانی بازار ارز است. برای کاهش فشار بر نرخ ارز و کنترل تأثیرات روانی، بانک مرکزی باید با همکاری با دولت، سیاست‌های پولی و مالی انضباطی را اعمال کند تا فشار بر منابع ارزی کشور کاهش یابد. یکی از دلایل اصلی افزایش نرخ ارز، افزایش نقدینگی در اقتصاد است. این نهاد پولی و مالی می‌تواند با استفاده از سیاست‌های انقباضی، مانند افزایش نرخ بهره یا فروش اوراق بدهی، از رشد بی‌رویه نقدینگی جلوگیری کند. بانک مرکزی می‌تواند با همکاری با دیگر نهادها، محدودیت‌هایی برای واردات کالاهای غیرضروری اعمال کند تا تقاضا برای ارز کاهش یابد و فشار کمتری بر بازار ارز وارد شود. مضاف بر موارد مذکور بانک مرکزی می‌تواند با حمایت از تولید داخلی و استفاده از ابزارهای ارزی برای تأمین نیازهای تولیدکنندگان، میزان وابستگی به واردات و تقاضا برای ارزهای خارجی را کاهش دهد. با تخصیص ارز به بخش‌های صادراتی و تقویت صادرات غیرنفتی، بانک مرکزی می‌تواند میزان تقاضای ارز خارجی را کاهش دهد. این اقدام نه تنها به کاهش نوسانات بازار ارز کمک می‌کند، بلکه در بلندمدت به ایجاد ثبات اقتصادی کمک خواهد کرد.

نگاهی بر راهکارهای مدیریت نرخ ارز در صورت استمرار تحریم‌ها
علی حیات‌نیا کارشناس اقتصادی در گفتگو با نقش جهان پیرامون اقدامات بانک مرکزی برای کنترل بازار ارز در شرایط فعلی اظهار کرد: انتظار از بانک مرکزی در این شرایط این بود که نرخ ارز را تک‌نرخی کند و فاصله‌ای که در بازار آزاد ایجاد شده را کاهش دهد که کرد، اما متاسفانه، با شوک‌هایی که اکنون به نرخ ارز وارد می‌شود، هنوز آن همسان‌سازی نرخ ارز به‌طور کامل محقق نشده است. به نظر من، بانک مرکزی باید بیشتر بر روی ساماندهی عرضه و تقاضای ارز تمرکز کند و مکانیزم‌های درستی برای تعادل این بازار فراهم نماید. این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: در طول سه ماه اخیر شاهد بوده‌ایم که بانک مرکزی نقشی انفعالی در این زمینه ایفا کرده و به نظر می‌رسد که با توجه به گستره تصدی‌گری دولت و حجم ارزی که در دست دارد، می‌توانست نقش فعال‌تری در مدیریت این بازار ایفا کند. وی متذکر شد: اگر شرایط در سیاست خارجی تغییر چندانی نکند و نتایج مناسبی در زمینه فروش نفت حاصل نشود، به نظر من سیاست‌های دولت در زمینه آزادسازی داخلی و تخصیص درست ارز به بخش‌های مختلف اقتصاد می‌تواند کمک‌کننده باشد. این تخصیص باید بر اساس یک ساختار صحیح و برنامه‌ریزی شده انجام شود، نه به‌گونه‌ای که مثل بازارهای جدیدی که اخیراً تعریف شده‌اند، مشکلاتی ایجاد کند. حیات‌نیا در ادامه اجرای برخی سیاست‌های پولی را به عنوان ابزاری مهم برای کنترل بازار ارز دانست و گفت: یکی از سیاست‌های بسیار موثر، تعیین نرخ بهره مناسب است. این نرخ باید به گونه‌ای تعیین شود که نقدینگی موجود در کشور جذب شود. همچنین، تقویت بازار سرمایه و ایجاد فضا برای جذب منابع مالی در این بازار نیز می‌تواند در مدیریت نقدینگی و کنترل نرخ ارز کمک‌کننده باشد. در کنار این‌ها، توسعه تجارت غیرنفتی و واردات اقلامی که تحت تحریم‌ها نیستند، می‌تواند به عرضه ارز و واردات ارز به کشور کمک کند. این کارشناس اقتصادی در پایان توضیح داد: در کوتاه‌مدت، سیاست‌های انقباضی پولی هدفمند و هوشمندانه می‌تواند موثر باشد. البته باید دقت داشت که نرخ بهره‌ای که برای این سیاست تعیین می‌شود، باید به گونه‌ای باشد که تولید کشور را تقویت کند و نه به نحوی که مانند سیاست‌های دوره اول آقای روحانی، موجب بحران‌های بعدی شود. به نظر من، دولت باید یک ترکیب از سیاست‌های پولی و مالی مختلف را در دستور کار خود قرار دهد. به گزارش نقش جهان، با توجه به اهمیت روانشناسی بازار ارز و تأثیر اخبار و رویدادهای سیاسی بر بازار، بانک مرکزی باید از ترکیب ابزارهای مختلف سیاست‌گذاری استفاده کند تا تأثیرات منفی عدم مذاکره با آمریکا و شرایط پیچیده اقتصادی را کنترل کند. این اقدامات شامل مدیریت شفاف اطلاعات، تقویت اعتماد عمومی، استفاده از ابزارهای مالی و ارزی، مدیریت انتظارات بازار، سیاست‌های انضباطی پولی و مالی و حمایت از تولید داخلی می‌شود. با اجرای مؤثر این سیاست‌ها، بانک مرکزی قادر خواهد بود نوسانات بازار ارز را کنترل کرده و از تأثیرات منفی روانی بر بازار جلوگیری کند.