معماری نظم جدید در خاورمیانه؟

اخیرا طرح جنجالی ترامپ برای کوچاندن ساکنان غزه به مصر و اردن، سر و صدای زیادی به پا کرده و با مخالفت گسترده جهانی و منطقه‌ای روبرو شده است. با وجود پاسخ منفی سران سیاسی مصر و اردن، ترامپ همچنان اصرار دارد که مصر و اردن در نهایت با طرح او موافقت خواهند کرد.
دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا سرمست از پیروزی در انتخابات داخلی، سودای معماری یک نظم جدید در خاورمیانه را در سر دارد. به نظر می‌رسد ترامپ در نظم جدید اسرائیل را همچنان در کانون اصلی سیاست‌گذاری آمریکا قرار داده و همه صلح‌ها و قراردادها را با ردپای تل‌آویو می‌خواهد به امضا برساند.
به گزارش «نقش جهان»، اخیرا طرح جنجالی ترامپ برای کوچاندن ساکنان غزه به مصر و اردن، سر و صدای زیادی به پا کرده و با مخالفت گسترده جهانی و منطقه‌ای روبرو شده است. با وجود پاسخ منفی سران سیاسی مصر و اردن، ترامپ همچنان اصرار دارد که مصر و اردن در نهایت با طرح او موافقت خواهند کرد. او می‌گوید: «آن‌ها این کار را انجام خواهند داد. ما کارهای زیادی برای آن‌ها انجام داده‌ایم و آن‌ها این کار را انجام خواهند داد». همزمان با این اقدام بر اساس گزارش رسانه‌های اسرائیلی، به نقل از منابع دیپلماتیک از واشنگتن، ترامپ، خروج احتمالی نیروهای آمریکایی از سوریه را به احیای روابط این رژیم و ترکیه مرتبط کرده است. همزمان زمزمه‌های آمادگی او برای توافق با ایران و گسترش صلح ابراهیم نیز به نظر می‌رسد. با نظر به این تفاسیر، «نقش جهان» به منظور بررسی طرح ترامپ برای آینده خاورمیانه با احمد بخشایش اردستانی، کارشناس مسائل بین‌الملل و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی و حسن هانی‌زاده، کارشناس مسائل بین‌الملل گفت‌وگو داشته است.

بخشایش اردستانی: احتمال توافق و مصالحه ایران با دولت ترامپ بسیار بالا است
احمد بخشایش اردستانی در ارتباط با طرح ترامپ برای کوچاندن فلسطینی‌ها از غزه به مصر و اردن گفت: «در ابتدا باید توجه داشت که ترامپ دچار نوعی خودشیفتگی شده است. حمایت سرمایه‌دارها از او در داخل، کسب رای بالا و به کرسی نشاندن وعده‌اش درباره صلح اسرائیل و حماس این اعتماد به نفش کاذب را در او ایجاد کرده است. او در ابتدا با صلح غزه به نوعی از نتانیاهو انتقام گرفت و او را تحقیر کرد. نتانیاهو در سال ۲۰۲۰ به بایدن تبریک گفته بود و همین مساله ترامپ را آزار می‌داد و در نتیجه به نوعی او را با توافق صلح تحقیر کرد. با این وجود حالا با طرح کوچاندن ساکنان غزه، در صدد جبران بر آماده و می‌خواهد امتیازاتی را به تل‌آویو بدهد.»
وی افزود: «هدف ترامپ ایجاد یک منطقه حائل در شمال غزه است. حتی شاید او کنترل اسرائیل بر شمال غزه را نیز در سر بپروراند. با این وجود مخالفت همه جانبه کشورهای عربی و سران مصر و اردن به وضوح نشان می‌دهد که این طرح در نهایت شکست خواهد خورد به سرانجام نخواهد رسید.» این کارشناس مسائل بین‌الملل در بخشی دیگر از اظهارات خود در ارتباط با شرط ترامپ برای ترکیه درباره خروج نیروهایش از سوریه و خالی کردن پشت کردها، تصریح کرد: «مشکل ترامپ و آمریکا در سوریه حضور ایران بود. حالا ترامپ می‌داند که یکی از اعضای اصلی ناتو بر امور سوریه حاکم شده و به نوعی جایگزین ایران شده است. دولت جدید آمریکا در صدد این است که روند را به سمتی پیش ببرد که دولت جدید سوریه به سمت همکاری با اسرائیل و برقراری روابط با تل‌آویو گرایش پیدا کند. دولت ترکیه از گذشته همواره روابط حسنه‌ای با اسرائیل داشته است. حالا ترامپ نیز قصد دارد روابط اسرائیل با عربستان و ترکیه را گسترش ببخشد.»
این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در بخشی دیگر از اظهارات خود با تاکید بر این‌که در حال حاضر گسترش صلح ابراهیم در منطقه چندان اهمیتی ندارد، ادامه داد: «در حال حاضر سران کشورهای عربی نسبت به برقراری و صلح با اسرئیل گرایش دارند اما باید توجه داشت که بعد از جنگ یک و نیم ساله غزه و کشتارهای بی‌رحمانه فلسطینی‌ها توسط رژیم اسرائیل، ملت‌ها عرب به هیچ عنوان مشتاق دوستی و تنش‌زدایی با تل‌آویو نیستند. بنابراین نمی‌توان صلح ابراهیم را دارای اهمیت قلمداد کرد. این صلح زمانی اهمیت دارد که ملت‌های عرب با آن همدل و همراه باشند و نه صرفا رهبران سیاسی.»
بخشایش اردستانی در بخش پایانی اظهارات خود در ارتباط با آینده منطقه و روابط ایران با آمریکا طی ۴ سال آینده اظهار داشت: «آینده منطقه را می‌توان مثبت و ایجابی ارزیابی کرد. تمرکز اصلی آمریکا در حال حاضر مهار و رقابت با چین است. احتمال توافق و مصالحه ایران با دولت ترامپ بسیار بالا است. ترامپ به خوبی از اهمیت و قدرت ژئوپلیتیک ایران در خاورمیانه آگاه است. او بر خلاف دور اول می‌خواهد تاریخ‌ساز باشد. او به خوبی این امر را درک کرده که فشار بر ایران در عمل نتیجه چندانی نخواهد داشت. او حتی حاضر است روابط دیپلماتیک رسمی با تهران از سر گرفته شود و از او در تاریخ به عنوان یک تغییر دهنده روابط میان دو کشور یاد شود. ترامپ همزمان با تمرکز بر فشار، پالس‌های مثبتی را برای ایران ارسال کرده است. ترامپ دنبال صلح مقتدرانه با ایران و تضعیف چین در عرصه اقتصاد و تکنولوژی است. در سوی مقابل نیز ایران اهل مذاکره است.»

هانی‌زاده: ترامپ در پی گرفتن تضمین برای حفط امنیت اسرائیل است
حسن هانی‌زاده در ارزیابی خود از طرح دونالد ترامپ برای انتقال و کوچاندن ساکنان غزه به مصر و اردن . تاکید کرد: «این طرح نشانه ناآگاهی او از قطعنامه‌های سازمان ملل و حساسیت‌های موجود است. قطعنامه‌های ۱۸۱ و ۲۴۲ شورای امنیت بر این اصل تاکید دارند که نوار غزهف جولان و کرانه غربی رود اردن را بخشی جدایی‌ناپذیر از فلسطین معرفی می‌کند که اسرائیل آن را اشغال کرده است. این طرح همانند طرح صلح ابراهیم با شکست همراه خواهد شد. نماد بارز این امر نیز مخالفت شدیداللحن سران کشورهای مصر و اردن و سایر کشورهای عربی است.»
وی در بخشی دیگر از اظهارات خود در ارتباط با طرح ترامپ برای خروج از سوریه منوط به احیای روابط ترکیه و اسرائیل اظهار داشت: «اختلاف‌نظر شدیدی طی سال‌های گذشته میان آمریکا و ترکیه درباره مناطق کردنشین سوریه وجود دارد. آمریکایی‌های در حال حاضر تلاش دارند از کارت فشار کردها در سوریه به عنوان ابزاری برای تغییر نگرش اردوغان برای نزدیکی به اسرائیل و از میان برداشتن اختلافات بهره بگیرند. هر چند ترکیه و اسرائیل از دیرهنگام برای برقراری روابط اختلاف‌نظر نداشته‌اند اما مساله مهم حفظ امنیت اسرائیل در خاورمیانه جدید است.»
این کارشناس مسائل منطقه در ادامه پیرامون آینده خاورمیانه و چشم‌انداز روابط آمریکا با ایران طی چهار سال آتی اظهار داشت: «آمریکا در حال حاضر بیش از هر موضوع دیگری در پی ایجاد ضامن‌های محکم برای حفظ امنیت رژیم اسرائیل است. ترامپ قصد دارد علاوه بر کشورهای عربی و ترکیه، دولت جدید سوریه را به سوی همکاری با اسرائیل بکشاند. همزمان باید توجه داشت دونالد ترامپ با رویکرد اقتصادی خود به مسائل در پی خارج کردن نیروهای نظامی این کشور از خاورمیانه است. او همزمان قصد دارد مسیر صلح و تنش‌زدایی با ایران را در پیش بگیرد تا از نگاه خود فضا برای کاهش هزینه‌های این کشور ایجاد شود.»