ضرورت رفع ناترازی بودجه ای

سید مرتضی افقه، استاد اقتصاد

تیم اقتصادی دولت، تنها وزیر اقتصاد و رئیس بانک مرکزی و رئیس سازمان برنامه و بودجه نیست. این افراد تنظیم‌کننده سیاست‌های پولی و مالی هستند اما اصل اقتصاد، به میزان تولید کشور باز می‌گردد. بنابراین وزارت اقتصاد شامل تولید، بازرگانی، کشاورزی، نفت و … است و این مجموعه‌ها در کنار هم اقتصاد را تشکیل می‌دهند.تورم شامل دو حوزه عرضه و تقاضا است. مشکل تورم این است که اقتصادخوانده‌های ما بر اساس کتب آکادمیک عمل می‌کنند که در این کتب نوشته شده است، سیاست‌های پولی و مالی انقباضی منجر به کاهش تورم می‌شود. به این معنا که پول را از جیب مردم می‌کشند تا میزان تقاضا در بازار کاهش پیدا کند. از طرفی بانک مرکزی سیاست پولی اعمال می‌کند و بخشنامه ارسال می‌شود تا وام کمتری ارائه و در نتیجه پول کمتری هزینه شود. از طرف دیگر وزارت اقتصاد، مالیات را افزایش می‌دهد که باز هم پول در جیب مردم کاهش پیدا می‌کند. از نظر من مشکل تورم از سوی عرضه است. بنا به دلایلی تولید در کشور کاهش یافته است. در هر صورت تقاضا کم نیست اما به صورت معمول عرضه یا تولید مشکل‌دار است. دولت برای کاهش تورم دو کار می‌تواند انجام دهد. در ابتدا باید به دنبال حذف تحریم‌ها باشد تا بخشی از مساله تولید که به دلیل تحریم کاهش یافته، حل شود که البته این راه حل زمانبر است. بخش عمده‌ای از صنایع و حتی کشاورزی، نیاز به کالاهای واسطه‌ای وارداتی دارند و با توجه به تحریم، تولید کاهش پیدا کرده است. از سویی دولت می‌تواند تمرکز خود را بر حل مشکلات داخلی بگذارد. در داخل کشور انبوهی از مسائل وجود دارد که در نهایت منجر به کاهش تولید تا میزان ۵۰ درصد کمتر از ظرفیت بنگاه‌های اقتصادی شده است که در شهرک‌های صنعتی نیز مشهود است. سوء مدیریت‌ها در داخل و… از علل داخلی کاهش تولید و موانع کسب و کار است. با توجه به اینکه امکان حل شدن مساله تحریم در کوتاه‌مدت وجود ندارد بنابراین دولت باید بر حل مشکلات و موانع کسب و کار که ریشه داخلی دارند، تمرکز کند. دولت باید بر کاهش هزینه‌های خود تمرکز کند بجای اینکه به دنبال درآمد جدید باشد به دنبال کاهش هزینه برود. انبوهی از ردیف‌های هزینه‌ای وجود دارد که در سال‌هایی که درآمد نفتی داشتیم، افرادی بر بودجه تحمیل کرده‌ بودند. در حالی که این هزینه‌ها هیچ کمکی به تولید، رفاه مردم، کاهش تورم و دولت نمی‌کنند. دولت باید سعی کند تمرکز خود را بر این بگذارد که هزینه‌های اضافی و موازی را کاهش دهد. زمانی که کسری بودجه کاهش پیدا کند، دولت دیگر مجبور نیست سراغ بانک مرکزی و اوراق بهادار برود و از این طریق تورم کنترل می‌شود.