زمزمه آزادسازی واردات لوازم خانگی

اخیرا نصرالله پژمان‌فر، رییس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس از احتمال برداشته شدن ممنوعیت واردات لوازم خانه خبر داد. او تاکید کرد که تولیدکنندگان داخلی باید بتوانند با محصولات خارجی رقابت کنند و مردم نیز حق انتخاب بین کالای داخلی و خارجی را دارند. به نظر می‌رسد دولت نیز به دنبال این است که با آزادسازی واردات، از طریق دریافت حقوق گمرکی و سود بازرگانی، درآمدهای خود را افزایش دهد.
با بازگشت دور جدید تحریم‌ها و خروج برندهای خارجی لوازم خانگی از بازار ایران که بیش از ۸۰ درصد بازار ایران در تصاحب آن‌ها بود؛ سیاست‌گذاری در این صنعت ناخواسته تغییر کرد و با ممنوعیت واردات لوازم خانگی به کشور فضاء برای تولیدکنندگان داخلی باز شد و فعالیت کارآفرینان در این بخش آغاز شد. در این باره مرکز پژوهش‌های مجلس نوشت: در این دوره دولت با کاهش شدید بودجه عمرانی، نه توان سرمایه‌گذاری زیرساختی داشت، نه با کاهش درآمدهای نفتی، توان گسترش قدرت خرید و بازار مصرف، همچنین با توجه به تصویب قانون اجرای اصل چهل و چهارم، قانون اساسی و به نوعی از کارکرد افتادن سازمان‌های توسعه‌ای، دولت نقشی در توسعه زنجیره ارزش هم ایفا نمی‌کند، با این وجود در این دوره اخیر، جهش ارزی و سیاست‌های محدود کردن واردات و به‌ویژه محدود کردن واردات از شرکت‌های خارجی مسلط بر بازار کشور، در نقش نوعی فرصت بازار برای تولیدکنندگان داخلی ظاهر شد و فعالیت‌های کارآفرینان را ترغیب کرد. در واقع تغییر سیاست‌گذاری، نقش مشوق‌های بازاری را برای تولیدکنندگان ایفا کرد و به این تولیدکنندگان اجازه داد تا از طریق فعالیت‌های کارآفرینان سهم خود را از بازارداخلی گسترش دهند. البته همانطور که پیش‌تر گفته شد، این سیاست، سیاستی هدفمند در این صنعت نبود، بلکه تحت تأثیر ملاحظاتی متفاوت مانند کاهش مصارف ارزی صورت گرفت، اما در نهایت برای این صنعت سودمند ظاهر شد.
اخیرا نصرالله پژمان‌فر، رییس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس از احتمال برداشته شدن ممنوعیت واردات لوازم خانه خبر داد. او تاکید کرد که تولیدکنندگان داخلی باید بتوانند با محصولات خارجی رقابت کنند و مردم نیز حق انتخاب بین کالای داخلی و خارجی را دارند. به نظر می‌رسد دولت نیز به دنبال این است که با آزادسازی واردات، از طریق دریافت حقوق گمرکی و سود بازرگانی، درآمدهای خود را افزایش دهد. او گفته بود که مقرر شده بود در بازه زمانی پنج تا ۶ ساله به فعالان صنعت لوازم خانگی فرصتی داده شود تا خود را به روزرسانی و کیفیت تولیدات را افزایش دهند، اما از آنجایی که مردم حق دارند کالای موردنیاز خود را از بین تولیدات داخلی و خارجی انتخاب کنند، تولیدات داخلی باید توان رقابت با تولیدات خارجی را داشته باشند. او معتقد است که در صنعت خودرو حمایت‌های غیرصحیحی صورت گرفت، اما نتیجه این شد که پس از این همه سال فعالیت در عرصه خودرو، خودرو سازان نمی‌توانند پاسخگوی مردم باشند.

موافقان و مخالفان آزادسازی چه می‌گویند؟
در حالی این نماینده مجلس از گشوده شدن درهای واردات لوازم خانگی به کشور سخن گفته که به عقیده فعالان این صنعت، در شرایط کنونی و با توجه به محدودیت‌های ارزی، دولت توانایی تامین ارز برای واردات لوازم خانگی را ندارد و تامین ارز برای کالاهای اساسی، دارو و غیره جهت تنظیم بازار و ذخیره استراتژیک آن برای دولت از اولویت بالاتری برخوردار است. از سوی دیگر فعالان این صنعت عنوان می‌کنند که اگر تصمیم دولت برآزادسازی واردات است، باید لغو ممنوعیت واردات به‌گونه‌ای صورت گیرد تا بتوانیم از زنجیره ارزش جهانی بهره ببریم؛ چراکه با دیوار کشیدن دور کشور مشکل برطرف نخواهد شد و تنها به صورت مسکن عمل خواهد کرد. البته در این میان آزادسازی واردات لوازم خانگی در بین فعالان و تولیدکنندگان لوازم خانگی مخالفانی دارند؛ مخالفان معتقدند: لغو ممنوعیت می‌تواند علاوه بر آسیب به تولیدکنندگان گسترش بیکاری را هم به همراه داشته باشد؛ از آنجایی‌که در حال حاضر تولید کشور به کیفتی رسیده که نیاز به واردات وجود ندارد و با این شرایط لغو ممنوعیت واردات می‌تواند به واحدهای‌ تولیدی آسیب رساند. البته صحبت‌های مسئولان وزارت صمت بیانگر آن است که در صورت آزادسازی ممنوعیت واردات لوازم خانگی، قرار نیست شامل ورود تمام کالاهای لوازم خانگی به کشور شود. در واقع اگر قرار باشد واردات لوازم خانگی انجام شود، در حوزه‌هایی خواهد بود که تولید داخل وجود ندارد یا در مواردی که تولیدکنندگان داخلی استانداردهای لازم را رعایت نکنند، صورت خواهد گرفت.

آزادسازی واردات لوازم خانگی؛ نیازمند سیاست‌گذاری است
نسرین اوجاقی، دبیر انجمن اقتصادی و ملی صنایع لوازم خانگی در گفتگوی رادیویی که داشته، عنوان کرده است که در حال حاضر شرایط واردات لوازم خانگی وجود ندارد. او معتقد است، حتی اگر موانع اجرایی برای آزادسازی واردات لوازم خانگی رفع شود، واردات لوازم خانگی بدون برنامه‌ریزی و در غیاب سیاست‌گذاری صحیح بخواهد اجرایی شود، قطعا به زیان تولید داخلی و در نهایت مصرف‌کننده خواهد بود. اوجاقی با تاکید بر اینکه کالاهای داخلی قابلیت رقابت با کالاهای خارجی را دارند، توضیح داد: اینکه ایجاد رقابت منجر به رشد کیفی خواهد شد، در آن بحثی نیست؛ اما اینکه ممنوعیت واردات لوازم خانگی در چند سال اخیر منجر به این شده که تولیدکنندگان صنعت لوازم خانگی از کیفیت تولیدات خود کاسته باشند، این درست نیست. قطعا ورود رقیب خوب باعث افزایش بهره‌وری و افزایش کیفیت محصولات داخلی خواهد شد و همه این‌ مسائل به نفع تولیدکننده و مصرف‌کننده خواهد بود، اما انجام آن نیازمند سیاست‌گذاری صحیح و منطقی است. او می‌گوید: اینکه ما به طورکلی بحث کنیم که باید واردات لوازم خانگی آزاد شود یا خیر، این بحث درستی نیست. در مرحله اول باید تمام راهکارهای انحصار را بررسی کنیم تا منجر به تبیین سیاست‌گذاری‌های درست شود و پس از آن اقدام به واردات کنیم. اوجاقی با بیان اینکه در حال حاضر ماشین‌آلات و تجهیزات تولیدات ما فرسوده هستند، عنوان داشت: معتقد هستم در مرحله بعدی باید تکنولوژی در صنعت لوازم خانگی رشد کند و ما باید در زنجیزه ارزش خود رفع خلع کنیم. از همین رو لازم است تصمیمات استراتژیک در این حوزه گرفته شود.
در انتها گفتنی است؛ واردات لوازم خانگی از سال ۱۳۹۷ به کشور ممنوع است و عمده کالاهای خارجی در بازار، قاچاق هستند. پیش از این دبیر اسبق انجمن اقتصادی و ملی صنایع لوازم خانگی ایران گفته بود که حجم بازار لوازم خانگی در کشور شش میلیارد دلار برآورد شده که ۱.۵ میلیارد دلار قاچاق است.