دلایل ریزش های اخیر بورس

حسن کاظم زاده، کارشناس بازار سرمایه

بخش عمده‌ای از ریزش اخیر بازار سهام به دلیل افزایش نرخ سود اخزا از ۳۲ درصد به ۳۸ درصد اتفاق افتاد. در حال حاضر اخزا با مداخله‌ نظارتی فرابورس و سازمان بورس کنترل و جلوی افزایش نرخ سود آن گرفته شده است اما این کنترل در صورتی تداوم پیدا می‌کند که سمت خریدار اخزا قوی‌تر شود. این ورود خریدار می‌تواند با مداخله‌ بانک مرکزی باشد که در این صورت کنترل پایدار بسیار موثر خواهد بود. اما اگر این اتفاق نیافتد، باید امیدوار بود جریان پول در بازارها باعث شود، پولی وارد بازار اخزا شود. تا زمانی که تخلفات بانک ها با دقت بالا مورد ارزیابی و نظارت قرار نگیرد، مشکلات بخش پولی و تسری این مشکلات به بازار مالی غیرقابل حل خواهد بود. همچنین افزایش سرمایه گذاری در صندوق های درآمد ثابت همچنان پیام خوبی برای بازار ندارد. لزوما نشانه ادامه نزول نیست. ولی می‌تواند نشانه عدم صعود ادامه دار بازار باشد. یعنی صعودی اگر اتفاق بیفتد مقطعی خواهد بود. فشار به نهادهای مالی و صندوق های درآمد ثابت از گواهی سپرده ی ۳۰ درصدی شروع شده است، این فشار با گسیل اخزا به بازار بدهی تشدید شد. راه اول جلوگیری ساماندهی بازار اخزا با مداخله غیرمستقیم یا مستقیم بانک مرکزی است. بعد از آن یا هم زمان رقابت جذب سپرده با نرخ بالا توسط بانک ها باید کنترل شود. بانک‌های تراز در حال حاضر به خوبی توانسته‌اند نرخ سود سپرده بالا را به متقاضیان تسهیلات منتقل کنند، اما نرخ تسهیلات بالا مطالبات معوق است. بانک های ناتراز حال و روز خوشی ندارند. اگر مداخله‌ مساعدی در کوتاه مدت صورت نگیرد، بانک‌های ناتراز به مشکل خواهند خورد و سپرده گذاری در آنها خصوصا در مبالغ بالا می تواند مشکل ساز شود. حتی اگر مداخله مساعد کم حجم باشد و دردی از حال این بانک ها دوا نمی‌کند. در واقع بانک‌های ناتراز در شرایطی قرار دارند که تنها با مداخله سنگین از خطر دور می‌شوند. اما اگر مداخله مساعد کم حجم صورت نگیرد و در مجموع مداخله‌ای صورت نگیرد بعد از یک بازه یک ساله و با افزایش نکول بدهکاران به بانک‌ها، شرایط برای بانک‌های تراز نیز خراب می‌شود. با افت نرخ سود اخزا شاهد برگشت در معاملات سهام بودیم .در یک هفته ۱۰ هزار میلیارد تومان اوراق مرابحه دولتی (اراد) سررسید شد و در واقع این پول توسط دولت به دارندگان اوراق که هم نهادهای مالی بازار سرمایه و هم بانک ها بودند پرداخت شد. از طرف دیگر کنترل بیشتری بر روی رقابت پیمانکارها در فروش اخزا صورت گرفت. با خبر کنترل بیشتر بانک مرکزی بر نرخ سود رقابتی بانک ها و همچنین احتمالا مداخله تسهیلی توسط بانک مرکزی در بازار اوراق، خوش بینی به عدم رشد نرخ سود اخزا افزایش پیدا کرد. همین افت نرخ اخزا تا ۳۰ درصد نیاز به منابع مالی واقعی دارد و خبر صرف نمی تواند کمک کننده باشد. از سوی دیگر خود نرخ ۳۰ درصد برای اخزا و در مجموع نرخ سود بدون ریسک رایج، کماکان رکود زاست. می توان ادعا کرد که بانک مرکزی در حال حاضر سیاست‌های موثری را برای مهار تورم و همچنین مدیریت نقدینگی اجرا کرده است. به طور قطع این موضوع بازار سرمایه را نیز تحت تأثیر قرار داده است. از این رو کمیته مشترک بانک مرکزی با ارکان بازار سرمایه برای مدیریت نقدینگی و کاهش اثر منفی آن بر بازار سرمایه تشکیل شده است. در همین راستا در هفته‌ اخیر شاهد افت سود اخزا به محدوده ۳۰ درصد بودیم. اما اینکه نرخ ۳۰ درصدی اخزا چقدر می تواند از جذابیت آن بکاهد به وضعیت بازار سهام بستگی دارد.