در خاورمیانه بعد از سقوط بشار اسد چه خبر است؟

سقوط غیرمنتظره حکومت بشار اسد در سوریه، آینده معادلات امنیتی و موازنه قوا در منطقه خاورمیانه را به یک چالش مهم تبدیل کرده است. طی دهه‌های گذشته با حکومت ۵۴ ساله خاندان اسد در سوریه، شاهد شکل‌گیری یک نظم خاص منطقه‌ای بوده‌ایم که سوریه تحت ریاست علوی‌ها نیز بخشی از آن‌ها بودند اما حالا تمامی بازیگران چشم‌هایشان را بر مفصل‌بندی آینده خاورمیانه بر محور تحولات سرزمین شام دوخته‌اند.
در خاورمیانه بعد از سقوط بشار اسد چه خبر است؟
سقوط غیرمنتظره حکومت بشار اسد در سوریه، آینده معادلات امنیتی و موازنه قوا در منطقه خاورمیانه را به یک چالش مهم تبدیل کرده است. طی دهه‌های گذشته با حکومت ۵۴ ساله خاندان اسد در سوریه، شاهد شکل‌گیری یک نظم خاص منطقه‌ای بوده‌ایم که سوریه تحت ریاست علوی‌ها نیز بخشی از آن‌ها بودند اما حالا تمامی بازیگران چشم‌هایشان را بر مفصل‌بندی آینده خاورمیانه بر محور تحولات سرزمین شام دوخته‌اند.
به گزارش «نقش جهان»، بعد از سقوط بشار اسد هر یک از بازیگران تلاش دارد حوزه امنیتی خود را گسترش دهد و دستاوردهایش را از خلاء به وجود آمده افزایش دهد. در این میان اسرائیل، ترکیه و آمریکا هر یک به نوبه خود در صدد ایجاد نظم مطلوبشان در فردای بعد از سقوط بشار اسد هستند. در آخرین معادلات نیز شاهد هستیم که رژیم اسرائیل با قاطعیت به جولانی اعلام کرده که در آینده نزدیک از سوریه خارج نخواهند شد. همچنین، این روزها گمانه‌زنی آغاز جنگی جدید علیه حوثی‌های یمن نیز وجود دارد. با تمام این تفاسیر «نقش جهان» به منظور بررسی آینده معادلات سیاسی و امنیتی خاورمیانه بعد از سقوط بشار اسد و نیز بررسی آینده محور مقاومت در منطقه با عبدالرضا فرجی‌راد، استاد ژئوپلیتیک، کارشناس مسائل بین‌المللی و سفیر اسبق کشورمان در نروژ و مجارستان گفت‌وگو داشته است.

تل‌آویو استراتژی مقابله با تمامی ارکان‌های محور مقاومت را در پیش گرفته است
عبدالرضا فرجی‌راد در بخش ابتدایی اظهارات خود در تحلیل تحرکات اسرائیل بعد از سقوط بشار اسد تاکید کرد: «بعد از ماجرا انفجار پیجرها و نیز ترور رهبران ارشد حزب الله لبنان، نهادهای امنیتی و سیاسی تل‌آویو به این تحلیل رسیدند که اکنون می‌توان فرای از غزه و لبنان به تضعیف محور مقاومت فکر کند. شاید در ابتدا برای اسرائیلی‌ها مساله مهم این بود که امنیت ساکنان شهرک‌نشینان ساکن شمال را تامین کند اما بعد از وارد کردن به مهم‌ترین و قدرتمندترین بازوی مقاومت، یعنی حزب الله، شاهد دگردیسی در استراتژی آ‌‌ن‌ها بودیم. در نتیجه شاهد بودیم که اسرائیل فراتر از غزه و لبنان، ضربه زدن به دیگر اعضا و ارکان محور مقاومت را در پیش گرفت.»

راهبرد تضعیف محور مقاومت در دستور کار اسرائیل و آمریکا قرار دارد
این کارشناس مسائل بین‌الملل در ادامه تصریح کرد: «تغییر استراتژی اسرائیل برای مقابله با محور مقاومت با تحولات عیرمنتظره سقوط بشار اسد در سوریه همراه شد. بدون تردید اسرائیل با داشتن ارکان اطلاعاتی قوی از قبل نسبت به تحرکات تحریرالشام مطلع بود. بعد از آغاز آتش‌بس در لبنان، آن‌ها به سراغ سوریه آمدند. تحولات سوریه، اساسا موفقیت و دستاورد بزرگی برای تل‌آویو بود. مخالفان بدون درگیری دمشق را کنترل کردند و عملا حلقه ارتباطی مهم محور مقاومت در لبنان با سوریه قطع شد. همچنین، نیروهای مستشاری ایران از سوریه خارج شدند؛ تسلیحات ارتش سوریه نیز به طور کامل نابود شد و ارتش اسرائیل مناطقی از این کشور را اشغال کرد. در ادامه این مجموعه تحولات، آمریکایی‌ها نیز فشار مضاعفی را بر دولت محمد الشیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق وارد کردند تا مانع تحرکات نیروهای وابسته به حشد الشعبی شود. در نتیجه نیز شاهد بودیم که اخیرا رهبران جنبش النجباء به عنوان بخشی از حشدالشعبی موافقت خود را با عدم مداخله در امور سوریه و موشک‌ انداختن به سمت اسرائیل اعلام کرده‌اند. همزمان نیز شاهد هستیم که در غزه طرفین به مرحله اعلام آتش‌بس نزدیک شده‌اند. در مجموع راهبرد آن‌ها تضعیف محور مقاومت و وارد کردن این جریان به انفعال حداکثری است.»

اسرائیل و آمریکا در حال برنامه‌ریزی برای حمله به انصارالله یمن هستند
این استاد دانشگاه در بخشی دیگر از اظهارات خود در ارتباط با مساله یمن و احتمال ورود آمریکا و اسرائیل به جنگ فراگیر با انصارالله اظهار داشت: « این احتمال بسیار قوی است که آمریکا و اسرائیل در حال برنامه‌ریزی برای حمله به یمن باشند. در ارتباط با نوع مواجهه باید توجه داشت که اولا اسرائیل تنها نخواهد بود و حتما آمریکایی‌ها نیز با تل‌آویو مشارکت خواهند کرد. ثانیا، اسرائیلی‌ها احتمالا الگوی لبنان را مدنظر دارند؛ یعنی عدم حمله نظامی فراگیر و متمرکز شدن بر ترور رهبران و نابودی منابع تسلیحاتی. در سطح سوم نیز این امکان وجود دارد که همزمان با حملات هوایی سنگین به حوثی‌ها، نیروهای ارتش ملی یمن که در جنوب حضور دارند، تجهیز شوند و نقش پیاده نظام را برای کنترل مناطق شمالی بر عهده بگیرند.»

در حال حاضر خاورمیانه میدان رقابت ترکیه و اسرائیل تبدیل شده است
فرجی‌راد در ادامه اظهارات خود در ارتباط با تغییر معادلات و موازنه قوا در خاورمیانه اظهار داشت: «در وضعیت جدید، میدان به عرصه رقابت اسرائیل و ترکیه تبدیل شده است. کانون این رقایت جدید سوریه است. دیگر قدرت‌های منظقه اعم از ایران، عربستان سعودی، امارات و … نیز به تحولات شام چشم دوخته‌اند. در ماههای آتی نیز این انتظار وجود دارد که رقابت بیشتر تشدید شود و حتی شاهد نقش‌آفرینی و دخالت کشورهای عربی نیز باشیم. همه بازیگران در حال ارزیابی وضعیت وضعیت هستند. ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست و به دنبال راهی برای احیای جایگاه و نفوذ خود در منطقه است.»

محور مقاومت بالقوه وجود دارد اما از شدت تحرکاتش در کوتاه مدت کاسته می‌شود
سفیر سابق ایران در نروژ و مجارستان در ادامه در ارتباط با آینده محور مقاومت تاکید کرد: « محور مقاومت بالقوه وجود دارد. هر چند در عراق، سوریه و لبنان شاهد انفعال نسبی این جریان هستیم اما باید توجه داشت که این امر به معنای نابودی یا انحلال نیست. اما مساله قطعی این است که حداقل در کوتاه مدت شدت حملات و مبارزه محور مقاومت با اسرائیل رو به کاستی خواهد رفت. مساله امضای آتش‌بس در غزه قبل از روی کار آمدن دونالد ترامپ نیز بیش از بیش بر شدت این موضوع خواهد افزود. به طور حتم این که گفته شود محور مقاومت توان احیای خود را ندارد، یک اشتباه بزرگ است؛ چرا که بن‌مایه این جریان بیش از آن‌که در عرصه میدان باشد، زمینه سیاسی و اندیشه‌ای دارد.