پاسکاری توپ خاموشی میان وزارت نفت و نیرو!

کد ام وزارت خانه و د ستگاه مسئول خاموشی های اخیر د ر کشور است؟ آیا وزارت نیرو مقصر این ناترازی و کمبود  هاست، یا اینکه ریشه این مشکلات به ترک فعل وزارت نفت د ر تامین سوخت مورد  نیاز نیروگاه ها باز می کرد د ؟ اگر تصور کرد ه اید  که برای این پرسش های روشن و شفاف، پاسخ روشنی وجود  د ارد ، سخت د ر اشتباهید ؛ حتی د ر بطن د ولت هم هر کد ام از وزارتخانه های یاد  شد ه، د یگری را متهم می کند ، بد ون اینکه نهایتا برای مرد م و کارشناسان مشخص شود  اصل این مشکلات از کجا نشات می گیرد ؟
کد ام وزارت خانه و د ستگاه مسئول خاموشی های اخیر د ر کشور است؟ آیا وزارت نیرو مقصر این ناترازی و کمبود  هاست، یا اینکه ریشه این مشکلات به ترک فعل وزارت نفت د ر تامین سوخت مورد  نیاز نیروگاه ها باز می کرد د ؟ اگر تصور کرد ه اید  که برای این پرسش های روشن و شفاف، پاسخ روشنی وجود  د ارد ، سخت د ر اشتباهید ؛ حتی د ر بطن د ولت هم هر کد ام از وزارتخانه های یاد  شد ه، د یگری را متهم می کند ، بد ون اینکه نهایتا برای مرد م و کارشناسان مشخص شود  اصل این مشکلات از کجا نشات می گیرد ؟ اوج این تناقضات د ر آخرین نشست هیات وزیران و حضور وزرای کابینه د ر جمع خبرنگاران باز می گرد د . د ر این زمینه، ابتد ا وزارت نیرو توپ را د ر زمین وزارت نفت اند اخت و اعلام کرد  ریشه این خاموشی ها به عد م تامین سوخت مورد  نیاز نیروگاه های اصلی کشور توسط وزارت نفت باز می گرد د . وزارت نیرو مد عی است ریشه خاموشی‌ها به علت عد م د ریافت سوخت کافی از وزارت نفت است بر اساس آمار و ارقام د ریافت شد ه از وزارت نیرو د ر حال حاضر ذخیره سوخت گازوئیل نیروگاههای کشور کاهش ۶۵ د رصد ی را نسبت به مد ت مشابه سال قبل نشان می‌د هد  که ۹۲ د رصد  (۱۶۰۲ میلیون لیتر) این مقد ار مربوط به نیمه شمالی کشور است. این د ر حالی است که میزان تخصیص گاز هم تا ۴.۵ میلیارد  لیتر نسبت به مد ت مشابه سال قبل کاهش د اشته است و این میزان کاهش با مصرف سوخت مایع (گازوئیل و مازوت) جبران شد ه است. د قایقی بعد  از این اظهارنظر محسن پاک نژاد  د ر جمع خبرنگاران ، نقش وزارت نفت د ر بروز بحران خاموشی را تکذیب کرد  و گفت:« خاموشی اخیر به د لیل عد م تامین سوخت نیروگاه‌ها نبود ه است!» وزارت نفت و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورد ه‌های نفتی ایران مد عی است تولید  و تحویل سوخت به تمام بخش‌های صنعتی و خانگی و… نه‌تنها بی‌هیچ کم و کاستی انجام شد ه، بلکه تولید  و تحویل سوخت نیروگاهی د ر پاییز و زمستان امسال روند ی افزایشی را طی کرد ه، تا جایی که د ر مقایسه با پارسال، ۴ میلیارد  لیتر سوخت مایع بیشتر تحویل نیروگاه‌های کشور شد ه است.
د ر شرایطی که خبرنگاران و فعالان رسانه ای، میان این تایید  و تکذیب ها سرگرد ان ماند ه بود ند ، سخنگوی د ولت د ر گوشه ای د یگر ، صحبتهای تازه ای را مطرح کرد . فاطمه مهاجرانی که تلاش می کرد ، به زعم خود  موضوع را جمع و جور کند ، تلویحا تقصیر خاموشی ها را متوجه وزارت نفت د انست و مشکلاتی که د ر تامین سوخت نیروگاه‌ها وجود  د ارد  را د لیل اصلی قطع برق برخی منازل و کسب و کارها و صنایع د انست.

چه کسی مسئول است؟
حسین صمصامی نمایند ه مرد م تهران د ر مجلس د وازد هم از نخستین نمایند گانی است که د ر گفتگو با نقش جهان، ریشه اصلی خاموشی های اخیر را متوجه وزارت نفت د ولت چهارد هم د انسته و ترک فعل این وزارتخانه را ریشه اصلی بروز این مشکلات ارزیابی می کند . به اعتقاد  این نمایند ه عضو کمیسیون اقتصاد ی، ترک فعل وزارت نیرو د ر ذخیره سازی سوخت مایع مورد  نیاز نیروگاه ها، کار را به جایی رساند ه که مرد م د ر زمستان ۱۴۰۳ با مشکلات عد ید ه ای به د لیل خاموشی ها مواجه شد ه اند . صمصامی د ر گفتگو با نقش جهان می گوید :«اگر وزارت نفت د ولت وظایف خود  را به د رستی انجام د اد ه بود ، به هیچ عنوان این میزان ناترازی د ر سوخت مایع و متعاقب آن تولید  برق ایجاد  نمی شد . وزارت نفت می بایست پیش بینی د رستی از شرایط می د اشت و سوخت مایع مورد  نیاز کشور را ذخیره سازی می کرد . بر اساس برخی آمارهای بین ۵۰ تا ۶۰د رصد  به نسبت سال قبل، ذخایر گازوئیل و سوخت مایع کشور کاهش د اشته است.»
پس از صمصامی مالک شریعتی، عضو کمیسیون انرژی مجلس د وازد هم نیز به این بحث ورود  کرد  و د ولت چهارد هم را د ر خاموشی‌های گسترد ه مقصر قلمد اد  کرد . او تصمیم د ولت برای قطع‌مازوت‌سوزی د ر نیروگاه‌ها به بهانه‌ مقابله با آلود گی را آد رس غلط خواند  و سپس به نقش وزارت نفت د ر بروز این مشکلات اشاره کرد . او د ر این زمینه گفت: « اعلام جد ول خاموشی به بهانه حذف مازوت و کاهش آلود گی آد رس غلطی است که د ولت می‌د هد . اگر مازوت هم می‌سوزاند ند  باز ما خاموشی د اشتیم. علتش این است که تکالیف د ر خصوص ذخیره‌سازی سوخت، تکالیف افزایش راند مان نیروگاه‌ها و تکالیف د ر خصوص کیفی‌سازی سوخت پالایشگاه‌ها انجام نشد ه است. حذف مازوت و قطعی برق باعث ایجاد  مشکلات برای مرد م است. این‌که ما یک مشکل را با مشکل د یگر جایگزین کنیم راه‌حل مناسب نیست».
اشاره شریعتی به اقد امی است که د ولت د ر آبان‌ماه انجام د اد . د ر آن مقطع سخنگوی د ولت از منع نیروگاه‌ها برای مازوت‌سوزی به بهانه مقابله با آلود گی هوا خبر د اد  و همین امر موجی از واکنش‌ها را به‌د نبال د اشت. برخی از منتقد ین این اقد ام را نمایشی خواند ند  و مد عی شد ند  که با توجه به کم‌کاری‌های صورت‌گرفته د ر ذخیره‌سازی سوخت مورد  نیاز نیروگاه‌ها، د ولت تصمیم گرفته تا قطعی برق را به منع مازوت‌سوزی مرتبط کند  و بد ین ترتیب به بهانه تامین سلامتی مرد م، توجیهی برای خاموشی‌ها پید ا کند . هر چند  که گذر زمان نشان د اد  که د ر بسیاری از نیروگاه‌ها باز هم مازوت‌سوزی انجام می‌شود  و این موضوع را صد یقه ترابی، سرپرست معاونت محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست تأیید  کرد . د یگر نمایند ه‌ای که اهمال‌ د ولت د ر ذخیره‌سازی سوخت را علت قطعی گسترد ه برق قلمد اد  کرد ، امیرحسین ثابتی نمایند ه تهران بود . او د ر این خصوص اظهار د اشت: «با مسئولان وزارت نیرو، وزارت نفت و تعد اد ی از اعضای کمیسیون انرژی مجلس صحبت کرد م. جمع بند ی بر این است که «ترک فعل وزارت نفت» از شهریور ماه به بعد  و ذخیره نکرد ن گازوئیل، علت اصلی قطعی برق و تعطیلی کشور است».

کارشناسان چه می گویند ؟
نایب رییس کمیسیون انرژی اتاق تهران د ر گفتگو با نقش جهان به ابعاد  و زوایای متفاوتی از این بحث ورود  کرد ه و می گوید :« متاسفانه د ر ایران، اغلب ریشه ها رها می شود  و مسائل فرعی مورد  توجه قرار می گیرد . د لیل اصلی کمبود  برق د ر کشورمان فقد ان سرمایه گذاری مناسب د ر این صنعت است. حال ممکن است یک اقد ام وزارت نفت یا نیرو برای مد تی مشکلاتی را ایجاد  کرد ه باشد ، اما مساله اصلی د ر ایران عد م تناسب عرضه با تقاضا د ر صنعت برق است. برای رفع این ناترازی ها، ایران به مشارکت بخش خصوصی د ر این صنعت نیاز د ارد . د ولت به د لیل تحریم ها و کمبود  منابع قاد ر نیست، سرمایه گذاری بالایی د ر این صنعت انجام د هد ، از طریق سرمایه های بخش خصوصی است که می توان به نیازهای این بخض پاسخ د اد .»
حمید رضا صالحی یاد آور می شود :« برآورد هایی که از مصرف برق د ر ایران وجود  د ارد ، نشان می‌د هد  که حد ود  یک‌سوم از میزان برق مصرفی کشور به خانه‌ ها اختصاص د ارد  و د وسوم د یگر د ر بخش‌های صنعتی و تجاری مورد استفاد ه قرار می‌گیرد . بر اساس محتوای برنامه ششم د ولت ها د ر ایران می بایست سالانه ۵۰۰۰ مگاوات ظرفیت جد ید  به شبکه برق اضافه می کرد ند ، اما این ظرفیت سازی صورت نگرفته است. کل ظرفیت برق ایران حد ود  ۸۰هزار مگاوات است؛ اگر تکالیف تعیین شد ه د ر برنامه ششم انجام شد ه بود ، ایران نه تنها مشکلی د ر تامین برق مورد  نیاز خود  د ر د اخل ند اشت، بلکه می توانست اقد ذام به صاد رات برق به کگسورهای همسایه نیز کند .»
او یاد آور می شود :« معتقد م مساله اصلی بحران برق د ر ایران، قیمت گذاری د ستوری و عد م مشارکت بخش خصوصی د ر این صنعت است. د ولت باید  زمینه های مشارکت بخش خصوصی را فراهم سازد . بخش خصوصی می تواند  طی ۲الی ۳سال ایند ه حد اقل ۲۰هزار مگاوات برق مورد  نیاز کشور را تامین کند . اما ماله این است که با قیمت گذاری د ستوئری د ولت، بخش خصوصی اقبالی به سرمایه گذاری د ر این حوزه نشان نمی د هد . ای کاش د ولت اجازه د هد ، بخش خصوصی از د ل تفاهم با صنایع بتواند  برق تولید  شد ه خود  را به فروش برساند .» د ر کشاکش این تایید  ها و تکذیب ها اما نکته قابل توجه، مشکلاتی است که د ر اثر این خاموشی ها به زند گی و کسب و کار کشور وارد  شد ه است. اعد اد  و ارقام عجیبی از خسارت های صنایع کشور د ر اثر تعطیلی خطوط تولید  و کسب و کار منتشر می شود  . برخی روایت ها از خسارت ۸میلیارد  د لاری و برخی د یگر از خسارت ۲۰میلیارد  د لاری د ر اثر این خاموشی ها منتشر شد ه است. فارغ از اینکه وزارت نیرو مقصر است یا وزارت نفت، لازم است، د ولت هر چه سریعتر از طریق اجماع نخبگانی زمینه پایان د اد ن به این ناترازی و بحران را فراهم سازد .

زهرا سلیمانی